Ένα διάσημο έργο τέχνης.. "ο χορός"
Η Μοντέρνα τέχνη εμφανίζεται χρονικά από τα τέλη του 19ου αιώνα και χαρακτηρίζεται από νέες, για την εποχή, προσεγγίσεις στις τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, κ.α.), όπου κυριαρχεί ο πειραματισμός, η αφαιρετικότητα, η πρωτοτυπία και γενικά η διαφορετική οπτική και αισθητική...
Πριν μερικά χρόνια ταξίδεψα στη Νέα Υόρκη και αυτό που θυμάμαι περισσότερο είναι τα Μουσεία. Είναι τόσο απέραντα και διαθέτουν τόσα πολλά εκθέματα που θα μπορούσε κάποιος να αφιερώσει μήνες για να δει όλα! Το ΜΟΜΑ (Museum of Modern Art), φιλοξενεί ένα από τα αγαπημένα μου έργα (και είναι προφανής ο λόγος), το Dance I του Henri Matisse.
O Matisse δημιούργησε το έργο Dance I κάπως βιαστικά ως μελέτη - προσχέδιο για έναν πίνακα που του είχε αναθέσει ένας Ρώσος επιχειρηματίας και συλλέκτης έργων τέχνης. Το Dance II, δηλαδή το τελικό έργο που θα διακοσμούσε την κατοικία του Ρώσσου, μαζί το "Music", ακόμη ένα έργο που το συνόδευσε και ολοκληρώθηκαν το 1910, φιλοξενούνται σήμερα στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης.
Στο Dance I, που είναι ίσως πιο διάσημο από τον τελικό πίνακα, ο Matisse πειραματίστηκε αναζητώντας τις εκφραστικές δυνατότητες πολύ βασικών και θεμελιωδών στοιχείων στη ζωγραφική: γραμμή, χρώμα, μορφή.
Όταν το ζωγράφισε, η απλούστευση των ανθρώπινου σώματος και η ριζική απουσία προοπτικής αποτέλεσαν αφορμή για επιθέσεις εναντίον του περί ανικανότητας ή σκόπιμης προχειρότητας, αλλά αντιθέτως ο Matisse ένιωσε ότι πυροδότησε "ζωή και ρυθμό".
Σε αυτή την τολμηρή του προσέγγιση επηρεάστηκε από τη συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία της φωτογραφίας. Το 1909 ο καλλιτέχνης είχε παρατηρήσει: "Ο ζωγράφος δε χρειάζεται πλέον να ασχολείται με τις λεπτομέρειες. Η φωτογραφία είναι εδώ και μπορεί να αποδώσει το πλήθος των λεπτομερειών 100 φορές καλύτερα και πολύ πιο γρήγορα. Η εικαστικές τέχνες θα παρουσιάσουν το συναίσθημα με αμεσότητα και απλότητα."
Σε αυτόν τον μνημειώδη καμβά, ο Matisse χρησιμοποίησε μόνο τέσσερα νατουραλιστικά χρώματα: μπλε για τον ουρανό, πράσινο για το έδαφος και μαύρο με ανοιχτό ροζ για να αποδώσει τις πέντε μορφές. Παρόλο που έκανε προσαρμογές στη σύνθεσή του, οι τελικές γραμμές του Matisse μεταδίδουν ρευστότητα και αίσθηση δυναμικής κίνησης, όπως για παράδειγμα κατά μήκος των χεριών των χορευτών που τεντώνονται καθώς πιάνονται μαζί σε μια ανεμπόδιστη έκφραση χαράς.
Εσείς τι παρατηρείτε;
Το μπλε χρώμα είναι ο ουρανός που υψώνεται πίσω από έναν πράσινο λόφο ή μήπως είναι νερό που κινείται στο βάθος;
Παρατηρήσατε το άνοιγμα στον κύκλο των χορευτών; Φαίνεται σα να μας προσκαλούν, εμάς τους θεατές, να πιαστούμε και να συμμετέχουμε στο χορό τους. Άλλωστε το κενό είναι πολύ κοντά μας, από τη θέση που θαυμάζουμε αυτό το έργο.
Θέλετε να δείτε το Dance II;
Ιδού!
Η τελική εκδοχή του έργου του Matisse έχει έναν εμφανώς διαφορετικό χαρακτήρα από το προσχέδιο. Τα ποικίλα συναισθήματα που προκάλεσε στο κοινό του χάρισαν περιγραφές όπως "αποτρεπτικό", "απειλητικό", "τελετουργικό" ακόμη και "δαιμονικό". Τι προκάλεσε όμως αυτή τη δραματική αλλαγή διάθεσης;
Πέρα από τις διαφορές στη χρωματική παλέτα, κάτι πολύ προφανές, οι πιο έντονες γραμμές με τις οποίες ζωγράφισε τις φιγούρες, υποδηλώνουν ένταση και σωματική δύναμη. Επίσης, το έδαφος δημιουργεί είτε μία αίσθηση ελαφρότητας είτε μία αίσθηση βάρους και συμβάλει στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κάθε πίνακα.
Προσέξτε λοιπόν πριν καταλήξετε στο βιαστικό συμπέρασμα ότι ο Matisse ζωγράφιζε σα μικρό παιδί, ήξερε ακριβώς τι έκανε!
Κλείνοντας αυτό το post θα ήθελα να σας δείξω άλλον έναν χορευτικό πίνακα του 1786:
Oberon, Titania and Puck with Fairies Dancing 1786 by William Blake
Σας θυμίζει κάτι; Παρατηρήστε την κίνηση του σώματος της νεράιδας αριστερά στον κύκλο! Εδώ οι νεράιδες έκλεισαν τον κύκλο τους και δεν άφησαν άνοιγμα να πιαστούμε κι εμείς!
Από το έργο του Ουλίαμ Σαίξπηρ "Όνειρο Θερινής Νυκτός":
...Hand in hand, with fairy grace,
Will we sing, and bless this place...
Εύα Καλαβρή 💃
Πηγές ανάλυσης / φωτογραφιών
1. Ελεύθερη μετάφραση από το βιβλίο "MoMA Highlights: 375 Works from the Museum of Modern Art, New York.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου